In het bijzijn van de achterkleindochter en achter achterkleindochter van ingenieur August Rups isgemaalMonnickendam dinsdag 28 november officieel overgedragen aan het hoogheemraadschap.Onder toeziendoogvandirecteur Sander Lodder, namens de aannemerscombinatie Friso Civiel en Van Hattum en Blankevoort,en hoogheemraad Jos Beemsterboer is hetnieuwe gemaal ten noorden van Monnickendam officieel in gebruik genomen. Het nieuwe gemaal iseen boezemgemaal en voertsamenmet gemaal C. Mantel bij Schardam, het Zaangemaal bijZaandam en gemaal De Helsdeur bij Den Helder hetteveel aan water van de Schermerboezem af.


Fotografie Harry Schuitemaker©
Vlnr:achterkleindochter Karin ter Beeken achterachterkleindochter Karianne Kas van ingenieur Rups, hoogheemraad Jos Beemsterboer en directeurSander Lodder namens de aannemerscombinatie Friso Civiel en Van Hattum en Blankevoort.

Het klimaat verandert. Extreem weer, zware regenval, hogere temperaturen en perioden van droogte komen in de toekomst steeds vaker voor. Het nieuwe gemaal met een capaciteit van 1.200 m3 per minuut,zorgt er mede voor dat het poldergebied beterbeschermd is tegen overstromingen. Met de bouw van het gemaal hoeven de polderdijkeninhetachterland in detoekomst minder snel versterkt te worden.Bij droogte kan het gemaal extra water de polder inlaten en leveren we een bijdrage aan het voorkomen van waterschaarste.Voor het verbeteren van de visstand heeft het gemaal een vispassage.

Een gemaal met een verhaal

In 1895 maakte ingenieurAugust Rups een plan voor een stoomgemaal op dezeplek. Het bleek te duur en het bleef bij een plan. Vanwege de klimaatverandering is dit gemaal noodzakelijk. Na bijna 130 jaar krijgt ingenieur Rupstoch gelijk en zijn er voldoende mogelijkheden om het waternu en in detoekomst af te voeren en in te laten.Hoogheemraad Jos Beemsterboer: "We bouwen gemalen voor eenperiode van ongeveer honderd jaar. Bij de bouw van gemaalMonnickendam hebben we zoveel mogelijk rekening gehouden met de veranderende toekomst. En tijdensde recente wateroverlast van oktober en begin november heeft het gemaal al gedraaid en is het een waardevolle toevoeging aan het watersysteem.Vanaf de inzet op 1 november heeft het gemaal de meerwaarde alruimschoots bewezen.

Gemaal passend in het landschap

Het ontwerp van het gemaal, een samenwerking tussen bureausSOOH en Hollands Zicht,is afgestemd ophet landschapen deplaatselijke flora en fauna. De dijk waarop de rijksweg N247 ligt, is een verhoging in het landschap.Het gemaal geeft aan beide kanten van de dijk goed zicht op de landelijke omgeving. Aan de ene kant het Monnickerdammergat en Gouwzeeen aande andere kant de Purmer Ee. Je kunt er genieten van het uitzicht en onttrekken aan het verkeer.Sander Lodder namens de aannemerscombinatie."Friso Civiel en Van Hattum en Blankevoort zijn echte waterbouwers, we zijn dan ook ontzettend trots dat we op deze historische plek zo’n mooi gemaal hebben mogen bouwen. Echt een stukje Hollands Glorie op het gebied waterveiligheid."

Van oudesluis tot nieuw gemaal

Tijdens graafwerkzaamheden in oktober 2021 zijn de eikenplanken vloer en wanden van eenlaat middeleeuwse sluis gevonden. De bouw van het gemaal heeft hierdoor langer geduurd dan de oorspronkelijke planning. De sluis van bijna veertigmeter lang en drie meter breed was vroeger de verbinding tussen deZuiderzee en de Purmer Ee. Archeologisch onderzoek heeftaangetoond dat de sluis stamt uit 1567. In Nederland zijnsluizen van dit formaat niet eerder opgegraven. Eind 1609is de sluis dichtgegooid met zand, steen en modder en zo isde dam ontstaan. Op ongeveer 500 meter afstand is ertoen een nieuwesluis gebouwd, de Grafelijkheidssluis. Deze sluis is nog steeds ingebruik.De expositie 'Van oude sluis tot nieuwgemaal' in het Waterlandsmuseum in Monnickendam is nog te bezoeken tot en met begin 2024.